Reactie op factsheet ‘bevoegdheden overheden bij proces- en financiële participatie’

29 oktober 2020

Reactie Natuur en Milieufederaties op factsheet ‘Bevoegdheden overheden bij proces- en financiële participatie’

Kunnen overheden dwingende randvoorwaarden stellen aan de mate van participatie door een initiatiefnemer bij duurzame energieprojecten? De factsheet ‘Bevoegdheden overheden bij procesparticipatie en financiële participatie’ laat zien waar juridische mogelijkheden liggen. De factsheet biedt daarmee een welkom overzicht van de actuele stand van zaken op dit vlak. De Natuur en Milieufederaties vinden het belangrijk om te benadrukken dat er meer mogelijkheden zijn om dit onderwerp binnen de energietransitie goed te organiseren. Daarnaast is de wet- en regelgeving op dit relatief nieuwe beleidsveld volop in ontwikkeling. De praktijk laat zien dat er een grote politieke en maatschappelijke wens is om lokaal eigendom te laten slagen en dat er veel voorbeelden zijn die laten zien dat dit kan.

De door het Nationaal Programma RES en ministerie van EZK gepubliceerde factsheet gaat in op de mogelijkheden om lokaal eigendom juridisch af te dwingen via het ruimtelijk spoor. Dit is één van de sporen waarlangs lokaal eigendom georganiseerd wordt. Annie van de Pas (netwerkdirecteur Natuur en Milieufederaties): “Als Natuur en Milieufederaties krijgen we reacties van mensen die denken dat op basis van deze factsheet het organiseren van lokaal eigendom niet afdwingbaar is. In de praktijk zien wij dat de juridische weg in de praktijk niet snel nodig is. Er zijn veel goede voorbeelden en we richten ons met onze partners in de Participatiecoalitie en de partners in de verschillende RES-regio’s op deze mogelijkheden.”

Lokaal eigendom in RES 1.0

Richting de RES 1.0 wordt er in de regio’s hard gewerkt aan het concretiseren van de ambities met lokaal eigendom. Er worden masterclasses georganiseerd om het kennisniveau op dit onderwerp te vergroten en op diverse plekken wordt er gewerkt aan bouwstenen voor gemeentelijk beleid. Bij lokaal eigendom gaat het niet alleen over het juridische spoor van de wet Ruimtelijke Ordening, maar gaat het om gemeentelijk beleid in de fase daarvoor. Een gemeente kan in vrijheid haar beleid rond duurzame energieontwikkeling vaststellen. Het is mogelijk om aan de voorkant van het proces (dus voor ruimtelijke besluitvorming) vast te stellen onder welke criteria planologische medewerking wordt verleend. Uit de factsheet wordt duidelijk dat een gemeente hierbij een inspanningsplicht kan eisen van initiatiefnemers om zich te houden aan het Klimaatakkoord en gedragscodes. Het bevoegd gezag kan dus besluiten – aan de hand van eigen beleid – pas planologische medewerking te verlenen als een initiatiefnemer voldoende inspanning heeft geleverd om afspraken te maken met de omgeving. Uit de factsheet komt wel naar voren dat de gemeente hierbij geen specifieke financiële participatie mag eisen.

Breed draagvlak voor participatie en lokaal eigendom

In het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt over participatie, waaronder het streven naar 50% lokaal eigendom bij duurzame energieprojecten. Het Klimaatakkoord is breed gedragen en ook door de energiesector en decentrale overheden ondertekend. Er is dus een gedeelde motivatie om duurzame energie met goede betrokkenheid van de omgeving te realiseren. Met gezamenlijke inspanning van overheden, maatschappelijke organisaties, initiatiefnemers en andere betrokken partijen is de kans op succesvolle participatie het grootst, zoals ook de praktijk bewijst. Door kennis en ervaringen te delen, elkaar te helpen en samen te zoeken naar oplossingen.

Energieparticipatie.nl

Voor verdere informatie en hulpmiddelen voor participatie bij duurzame energieprojecten is de expertpool van het NP RES beschikbaar. In deze expertpool zijn verschillende kennispartners werkzaam, waaronder de leden van de Participatiecoalitie. Ook biedt de nieuwe leeromgeving energieparticipatie.nl kennis en praktische handvaten voor het inrichten van of deelnemen aan participatie bij de RES.