Nu veen vernatten voor CO₂-reductie

6 juni 2019

Nu veen vernatten voor CO₂-reductie

De aanpak van veenoxidatie kan een belangrijke bijdrage leveren aan vermindering van de klimaatproblemen. De landelijke Natuur en Milieufederaties hebben vandaag samen met Urgenda en Natuurmonumenten een voorstel aan het ministerie Binnenlandse Zaken gepresenteerd om versneld veengebieden te vernatten. Dit levert  CO₂-reductie op en gaat verdere bodemdaling en verdroging tegen.

Urgenda Klimaatzaak

Versneld vernatten veenweide is een maatregel die het kabinet nu al kan nemen, om te voldoen aan de Urgenda klimaatzaak, 25% CO₂-reductie voor eind 2020. Nederland heeft klimaatdoelen en natuurdoelen die beiden hetzelfde vragen: het ophogen van het waterpeil in delen van de veenweidegebieden. Door deze doelen te koppelen en versneld uit te voeren, wordt een start gemaakt met de oplossing van twee urgente problemen: de achteruitgang van vele weidevogelsoorten en de gigantische CO₂-uitstoot van 7 Mton per jaar uit veengebieden waar het waterpeil ongezond laag staat. Bovendien is de maatregel relatief goedkoop. De maatregel wordt ondersteund door 10 andere natuurorganisaties.

• 40puntenplan Urgenda
  Versneld vernatten veenweide is de 12e maatregel binnen het 40puntenplan van Urgenda: een pakket aan maatregelen waarmee zo’n 500 organisaties de overheid de helpende hand bieden om aan het Urgenda vonnis te voldoen. www.urgenda.nl/40puntenplan.

• Brede steun
  De maatregel krijgt brede steun van o.a. Natuurmonumenten, Natuur en Milieufederaties, Natuur & Milieu, Nederlandse Vereniging Cultuurlandschap, Milieudefensie, Vogelbescherming, Vlinderstichting, Zoogdiervereniging, Ravon, SoortenNL, Floron en Bijenstichting.

Natuurgebieden

Nederland heeft onder de noemer NatuurNetwerk Nederland al afgesproken het bestaande natuurgebied te vergroten met ruim tienduizend hectare aan nieuwe natuur op veengrond. De plekken zijn al aangewezen en de plannen liggen klaar. Vanwege de kritische staat van de Nederlandse natuur en de hoge CO₂-uitstoot van veen, is het erg belangrijk om de bestaande natuurplannen versneld uit te voeren. Door een gedeelte van deze plannen al in 2019 en 20120 te realiseren, is zo’n 0,13 – 0,26 Mton CO₂-reductie realiseerbaar voor eind 2020. De grootste winst zit in de provincies Friesland, Zuid-Holland, Noord-Holland, Drenthe, Utrecht en Overijssel.

Landbouwinclusieve natuur

Deze handreiking aan het kabinet is gepresenteerd op de Friese boerderij van boer Sjoerd Miedema waar hij, zoals hij dat uitdrukt, “landbouwinclusieve natuur bedrijft in plaats van natuurinclusieve landbouw”. Veengebieden verliezen momenteel 7 Mton CO₂ per jaar. Bij koploper Miedema wordt CO₂ vastgelegd: “Boeren in veenweide gebieden hebben een geweldige kans om CO₂ vast te leggen. Het betekende voor mij wel dat ik minder koeien kan houden, maar niet minder inkomsten. Ik geniet nu dagelijks van de weidevogels en hopelijk gaat binnenkort de overheid boeren belonen voor het vastleggen van CO₂”.

Kansen voor Utrecht

De Natuur en Milieufederatie Utrecht ziet kansen voor het ‘Valuta voor Veen’ plan voor het veenweidegebied in de provincie Utrecht. “Het zorgt voor een extra geldstroom voor boeren en kan hen zo helpen om ook andere maatregelen te nemen, zoals weidevogelbeheer of de ontwikkeling van natte hooilanden,” zegt Max Zevenbergen, projectleider Landelijk gebied en groene ruimte. “Daarmee versterkt deze klimaatmaatregel de biodiversiteit op het platteland.”

Nattere voeten in Drenthe

Ook voor Drentse gebieden is dit voorstel erg interessant. “Bij veenoxidate wordt al snel aan veenweide gedacht en de weidevogels in Friesland”, vertelt directeur Reinder Hoekstra van de Natuur en Milieufederatie Drenthe. “Maar ook in Drenthe vindt het zowel op de zand- als veengronden plaats. Het is heel waardevol om te kijken wat het versneld natter maken van de aangewezen natuurgebieden kan betekenen voor de klimaatdoelen. Bovendien liggen er kansen buiten de natuurgebieden. Vermindering en vastleggen van CO2 en bodemdaling heeft ook economische waarde. Dit is met name voor de Veenkoloniën van belang.”

• Droog veen, groot probleem
  Nederland telt zo’n 270.000 hectare veenweidegebied. Het grondwaterpeil wordt bijna overal kunstmatig verlaagd, voornamelijk om de landbouw te faciliteren. Het verlaagde peil veroorzaakt zo’n 7 Mton CO₂ -uitstoot per jaar – 4% van de totale Nederlandse uitstoot – doordat bij een lage grondwaterstand het veen oxideert. De lage grondwaterstand zorgt voor verdroging van de veengebieden en dit heeft negatieve gevolgen voor natuur en biodiversiteit. Ook vele huizen kampen met verzakking door het lage peil, wat pijnlijk duidelijk werd na afgelopen droge zomer. Door het grondwaterpeil te verhogen in veengebieden, wordt oxidatie verminderd en daarmee de CO₂ -uitstoot. Bovendien worden gebieden aantrekkelijker voor veel plantensoorten, insecten, weidevogels en moerasvogels. De extra kosten worden voor de natuurgebieden geschat op €10 per ton CO₂ -equivalenten.