Netwerkdirecteur Annie van de Pas in Volkskrant: ‘Gewinkel tussen klimaatmaatregelen heeft forse consequenties’
14 februari 2022
‘Gewinkel’ tussen klimaatmaatregelen heeft forse consequenties
Netwerkdirecteur Annie van de Pas schreef een opiniestuk dat werd geplaatst in de Volkskrant.
Het ontbreekt momenteel aan een gezamenlijk en goed onderbouwd beeld van alle klimaatoplossingen die we in Nederland moeten inzetten. De verkiezingsprogramma’s voor de gemeenteraadsverkiezingen laten, net als bij de landelijke verkiezingen, zien dat ons klimaatbeleid ten prooi is gevallen aan klimaatopportunisme; halve maatregelen worden als complete oplossingen gepresenteerd. We moeten vaak veel meer doen dan wordt voorgesteld. En dat is het eerlijke verhaal dat nu verteld moet worden.
Aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart draaien de campagnes op volle toeren. Verschillende partijen claimen ‘de’ klimaatoplossing te hebben. Zo kan volgens de ene partij prima op de pauzeknop worden gedrukt voor windenergie, omdat het ‘ook op zee kan’. Volgens de andere partij hoeft het allemaal niet nu ‘omdat er ook na 2030 genoeg tijd is om met kernenergie de doelen te halen’. Al bestaat de kans dat we de temperatuurstijging van 1,5 graden dan al gepasseerd zijn. Zelfs partijen die zichzelf als groen bestempelen zijn soms kritisch op klimaatbeleid, met name bij wind en zonne-energie op land. Ze geven in lokale verkiezingsprogramma’s te kennen deze vormen van energie alleen te willen als er bijvoorbeeld ‘geen hinder is voor de omgeving’. En dan zijn er nog de lokale partijen die tegen een veelvoud aan klimaatmaatregelen zijn, zonder de moeite te nemen een alternatief hiervoor te formuleren.
Schijnoplossingen
Dit vrijblijvende ‘gewinkel’ tussen klimaatmaatregelen blijft niet zonder gevolgen, omdat we zonder realistische alternatieven de klimaatdoelen niet gaan halen. Wat door veel partijen gepresenteerd wordt als een reëel alternatief, is vaak een schijnoplossing.
Zo is zon op dak geen alternatief voor zon en wind op land en is opwek op zee een fantastische klimaatklapper waar we trots op mogen zijn, maar ook op zee zijn er ecologische grenzen aan wat mogelijk is. Stellen dat er met gemak snel nog even drie of vier keer meer windmolens bij kunnen, bovenop de extra energieopgave, is een kortzichtig platwalsen van een veel weerbarstiger werkelijkheid. Laat staan dat kernenergie ons de komende jaren al kan helpen. Vanwege de lange realisatietijd is kernenergie geen alternatief voor de schone energieopgave die we hebben voor de komende jaren. Terwijl wachten tot (ver) na 2030 betekent dat we de 1,5 graad opwarming al gepasseerd zijn. De klimaatramp die dat met zich meebrengt, zullen de politieke affaires van de toekomst vormen.
Een grote puzzel
Het eerlijke verhaal is dat we óók duurzame energie op land voor 2030 hard nodig hebben om onze uitstoot van broeikasgassen met de helft terug te dringen. Het is een grote puzzel, waarvan alle stukjes nodig zijn om de doelen te behalen. In plaats van de klimaatcrisis met daadkracht te tackelen, blijven we door deze strategie van illusoire keuzevrijheid eindeloos bakkeleien of sommige maatregelen überhaupt nodig zijn. Terwijl de contouren van de benodigde maatregelen voor de komende tien jaar al lang duidelijk zijn.
“Uiteindelijk zullen de klimaatproblemen die we niet zelf weten op te lossen forse consequenties hebben. De keerzijdes van de keuzes die we nu maken moeten daarom snel beter in beeld worden gebracht.”
Annie van de Pas
14 februari 2022
Klimaatopportunisme
Zorgen van mensen over de gevolgen voor hun leefomgeving zijn in sommige gevallen zeer reëel, dus niet alle maatregelen moeten automatisch doorgang krijgen. Sommige projecten of maatregelen behoeven echt verbetering of zijn gepland op een verkeerde locatie. Het betekent echter wel dat de bezwaren inhoudelijk moeten worden onderbouwd en opgebouwd vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid voor de reële klimaatopgave. En bovendien met inzet van geloofwaardige, realistische alternatieven als een project of maatregel te problematisch blijkt. Het klimaatopportunisme dat nu de overhand heeft is, gezien de ernst van de situatie, ongepast.
Afhankelijk van import
Daarnaast bestaan er andere grote zorgen, zoals de afhankelijkheid van de import van energie. Zelfs als we onze uitstoot in 2030 met de helft weten te verminderen, zal de andere helft moeilijker te realiseren zijn vanwege ruimtegebrek. We kunnen na 2030 veel afhankelijker worden van de import van energie – hoe minder we nu zelf doen, hoe afhankelijker we worden van anderen. We zien met de stijgende gasprijzen en inflatie ook een eerste voorproefje van de financiële gevolgen daarvan, die somber stemt over de toekomst.
De keerzijde van onze keuzes
Uiteindelijk zullen de klimaatproblemen die we niet zelf weten op te lossen forse consequenties hebben. De keerzijdes van de keuzes die we nu maken moeten daarom snel beter in beeld worden gebracht. Zodat burgers vanuit meer inzicht een standpunt kunnen innemen in het stemhokje op 16 maart en we de samenhang kunnen zien tussen alle klimaatmaatregelen die nodig zijn om ons land klimaatbestendig te maken. Het is een hele opgave.
Annie van de Pas, netwerkdirecteur van de Natuur en Milieufederaties