Luchtkwaliteit in Noord-Holland, metingen 2013

2 juli 2014

Luchtkwaliteit in Noord-Holland, metingen 2013

De provincie Noord-Holland meet al vele jaren de luchtkwaliteit in een drietal regio’s: De IJmond, Havengebied Amsterdam en Haarlemmermeer. GGD-Amsterdam meet vooral de luchtkwaliteit in Amsterdam en Zaandam. Én er zijn een aantal bewoners(groepen) die de luchtkwaliteit meten.

De meetnetten van de provincie en de GGD-Amsterdam zijn een aanvulling op het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (LML) van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het LML geeft de provincie en gemeenten informatie over de luchtkwaliteit in hun gebieden. Op alle locaties wordt stikstofoxiden en fijn stof gemeten (daar zijn wettelijke normen voor) en op sommige locaties wordt er ook nog extra op andere stoffen gemeten, zoals Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK’s), zware metalen en benzeen en tolueen. Omdat dit netwerk niet geheel dekkend is, meten ook andere partijen de luchtkwaliteit. We staan stil bij de belangrijkste resultaten van alle deze metingen.

Resultaten metingen IJmond, Haarlemmermeer en Havengebied Amsterdam

Een aantal opvallende resultaten uit de rapportages:

• Bij alle meetstations in zowel de IJmond, de Haarlemmermeer en Havengebied Amsterdam werd in 2013 voldaan aan de normen. Uitzondering hierop vormt de locatie Reyndersweg (IJmond), waar niet werd voldaan aan de daggemiddelde grenswaarde voor PM10. Op de Reyndersweg hoeft echter niet aan deze Europese grenswaarde te worden getoetst, aangezien het geen woongebied betreft.
• Op de meeste meetlocaties waren de gemeten waarden vergelijkbaar met de meetresultaten uit 2012.
• Op basis van windroosstudies is bepaald dat de verhoogde metingen voor een belangrijk deel afkomstig zijn in de IJmond van Tata Steel (met name fijn stof), in Havengebied Amsterdam van op- en overslag van schepen en olieterminals (met name benzeen en tolueen) en in de Haarlemmermeer van het verkeer (met name NO2).
• Zowel in de IJmond  als in de Haarlemmermeer zien wij een trend van een langzaam verbeterende luchtkwaliteit in de laatste 15 jaar van vrijwel alle onderzochte stoffen. In het Havengebied Amsterdam wordt pas sinds enkele jaren gemeten zodat hier nog geen trend is aan te geven.

Tijdelijke meetpunten luchtkwaliteit in Wijk aan Zee, resultaten najaar 2014

In het najaar komen de resultaten beschikbaar van de twee tijdelijke mobiele meetpunten luchtkwaliteit die in maart 2014 in Wijk aan Zee zijn geplaatst. Deze resultaten dienen als basis voor een onderzoek naar de toegevoegde waarde van een extra permanent luchtkwaliteitsmeetstation in Wijk aan Zee. Deze tijdelijke meetpunten zijn er gekomen op verzoek van de Dorpsraad Wijk aan Zee en de Milieufederatie om te zien of de gewijzigde berekeningsmodellen voor de IJmond (vanwege de specifieke situatie rondom Tata Steel) ook overeen komen met de gemeten waarden in deze regio. Hiervoor zijn naast de bestaande meetlocaties tijdelijk twee extra meetpunten bijgeplaatst.

Amsterdam en Zaanstad, NO2 verbetering gaat te langzaam!

Ook in Amsterdam en Zaandam wordt door de GGD-Amsterdam op veel plaatsen de luchtkwaliteit gemeten. Hier wordt met name NO2, fijn stof en roet gemeten. Hoewel de NO2 metingen duidelijk verhoogd zijn in vergelijking met de metingen elders in deze provincie, wordt ook hier nergens de tijdelijk verhoogde grenswaarde tot 2015 van 60 ug/m3 NO2 overschreden (vanaf 2015 geldt een norm van 40 ug/m3). Ook voor fijn stof wordt nergens de grenswaarde overschreden. De trend is hier dat de luchtkwaliteit, door zowel de maatregelen die op Europees, nationaal en lokaal niveau genomen worden, over de jaren heen steeds een stukje schoner wordt. De fijn stof concentraties nemen hier per jaar met 1 à 2% af.
Ook voor NO2  nemen de concentraties langzaam af, maar de GGD heeft wel een analyse gemaakt dat bij een groot aantal meetpunten (22 van de 26!) de NO2 verbetering te langzaam gaat, met als gevolg dat op die meetpunten hoogstwaarschijnlijk de grenswaarde in 2015 zal worden overschreden. Hier ligt duidelijk nog een knelpunt!

Bewoners meten, NO2 norm op 4 locaties overschreden

Ook bewoners(groepen) zijn bezorgd over de luchtkwaliteit en zij hebben daarom meegedaan met de luchtcampagne van Vereniging Milieudefensie om op diverse plaatsen in Nederland de luchtkwaliteit te meten. Er zijn honderden buurtmetingen verricht o.a.in  Amsterdam en Haarlem. In Amsterdam werd op vier plaatsen, naast drukke wegen, de NO2 norm die geldt vanaf 2015, overschreden.

Luchtkwaliteit beter, maar nog niet gezond

Hoewel de metingen laten zien dat de huidige geldende luchtkwaliteitsnormen in genoemde regio’s gelukkig niet overschreden worden en de lucht beetje bij beetje steeds schoner wordt, wil dat nog niet zeggen dat de lucht daarmee ook gezond is. Dat is jammer genoeg nog niet het geval. Dat heeft te maken met de hoogte van de vastgestelde normen.
Het vaststellen van de huidige EU luchtkwaliteitsnormen is het resultaat van een politieke afweging tussen milieu en economie, het zijn dus geen gezondheidsnormen!
De WHO (Wereld Gezondheidsorganisatie) stelt luchtkwaliteitsnormen vast waarbij men er van uit gaat dat daaronder geen negatieve gezondheidseffecten te verwachten zijn. Voor fijn stof (PM10 en PM2,5) liggen deze gezondheidskundige normen veel lager (factor 1,5 tot 2 ) dan waar de EU-normen van uitgaan en wat ook daadwerkelijk wordt gemeten. Dus de luchtkwaliteit is zeker voor fijn stof (en de gevaarlijkste component in dit fijn stof is roet) nog steeds niet gezond. Daarbij komt nog dat hoogstwaarschijnlijk in 2015 in Amsterdam op veel plaatsen de NO2 grenswaarde overschreden gaat worden.

De lucht wordt de laatste jaren door maatregelen schoner maar er is helaas zeker nog geen reden om achterover te leunen. Er is nog veel werk aan de winkel om de lucht gezonder te maken. Gelukkig zijn er voldoende maatregelen voorhanden om het probleem ook aan te pakken. Daarbij moet vooral ingezet worden op het terugdringen van de roetconcentratie omdat hiermee de grootste gezondheidswinst behaald kan worden! 

Meer informatie

• Meer over roet o.a. als indicator voor gezondheidsschade Eerste roetconcentratiekaart Nederland (nieuws MNH dec 2013)
• Rapporten Provinciaal meetnet
• Rapport Milieudefensie Hoe gezond is onze lucht
• Rapport GGD-Amsterdam Luchtmetingen Amsterdam