16 maart 2022
Biodiversiteit op wind- en zonneprojecten, dat kan! Met de training Energieboswachter van de Natuur- en Milieufederaties heb je alle tools in handen om de biodiversiteit te verbeteren. “Er kan veel meer dan er nu gebeurt”, zegt oud-cursist Bert Lemmens van IVN Laarbeek. In dit artikel lees je over zijn ervaringen en de training.
Bert Lemmens is na het volgen van de training Energieboswachter enthousiast over de mogelijkheden die er zijn om de biodiversiteit te verbeteren: “Tijdens de Training Energieboswachter leer je hoe duurzame energie en biodiversiteit samen kunnen gaan.” Ook dit jaar organiseren we weer deze training.
Als IVN-vrijwilliger in het Brabantse Laarbeek volgde Lemmens in 2021 de training. De training Energieboswachter bestaat uit zeven avonden, waarin je leert hoe je een locatie voor een wind- of zonneproject beoordeelt en hoe je de biodiversiteit daar kunt versterken. Bert Lemmens: “Je leert hoe je een analyse van de omgeving maakt en hoe je die kunt gebruiken om een zo hoog mogelijke biodiversiteit te realiseren.”
De reden voor Bert om mee te doen was heel actueel. Hij maakte zich zorgen over de gevolgen van de ontwikkeling van een zonnepark bij hem in de buurt. Hij vroeg zich af wat dat zou betekenen voor de biodiversiteit in het gebied.
In eerste instantie werd niet aan de omgeving gedacht als partner in het proces. Bert: “Maatschappelijke organisaties zoals het IVN en de heemkundekring moeten bij de ontwikkeling van energieparken betrokken worden. Dat ging niet meteen goed. De gemeente heeft uiteindelijk de projectontwikkelaars daarop aangesproken.”
Bij een volgend energieproject in de gemeente Laarbeek, een windmolenpark in een gebied met veel veehouderij, ging het al een stuk beter: “Daar werden we actief benaderd.”
Betrokkenheid bij het proces betekent niet automatisch dat het goed komt met de biodiversiteit op het energiepark. Om die reden is de regelgeving rondom energieparken ook één van de onderwerpen tijdens de training.
Regelgeving is niet bepaald een onderwerp waar Bert veel tijd in steekt of interesse voor heeft, maar het is wel belangrijk om het verschil te maken. Bert: “Je wordt door de cursus gedwongen om ook daar meer aandacht voor te nemen en dat is goed. Als je wet- en regelgeving niet meeneemt, word je bij elke discussie met projectontwikkelaars en overheden aan de kant geschoven.”
Naast vrijwilligers van lokale natuur- en milieuorganisaties zijn er ook deelnemers die komen vanuit interesse voor een specifiek energiepark, of omdat ze bezig zijn met energietransitie in het algemeen. Een mix aan expertises dat zorgt voor goede, vruchtbare discussies.
De training Energieboswachter besteedt ook veel aandacht aan ecologie. Deskundige gastsprekers nemen je mee in de gedachtegang van een ecoloog: hoe kijk je naar een gebied? Hoe functioneert een ecosysteem? Met concrete handreikingen leren de deelnemers vervolgens om stap voor stap de geleerde informatie in de praktijk te brengen.
Ecologie gaat verder dan soortenkennis. Bert: “Je moet wel oog hebben voor het macroniveau. Je moet een bredere blik hebben. Als je alleen maar belangstelling hebt voor één of enkele soorten, of dat nou mossen of vlinders of weidevogels zijn, dan kom je niet verder als je gaat discussiëren met een projectontwikkelaar.”
De training Energieboswachter is onmisbaar voor energiecoöperaties en iedereen die actief is in een lokale natuur- en milieuorganisatie. De training wordt in vijf provincies gegeven.
De training omvat zeven avonden en bestaat uit drie verdiepende kennissessies en een praktijkopdracht die je samen met een aantal andere deelnemers uitwerkt. Alle bijeenkomsten zijn digitaal.
16 maart 2022
Wat Bert betreft zou iedereen met een groen hart zich in de materie moeten verdiepen, om zinvol mee te kunnen praten: “De energietransitie komt op ons af. De transitie heeft heel veel impact op het landschap en de natuur. Denk bij windmolens aan horizonvervuiling en geluid. En wat betekent een windmolenpark voor vliegende dieren als vogels, vleermuizen en insecten? Bij zonneparken die altijd een groot oppervlak beslaan is er ook landschapsvervuiling. Er zijn ook vragen als: wat wil en kan er nog groeien onder zonnepanelen, worden ze niet op de verkeerde grond geplaatst, hoe gaat het met het bodemleven, enzovoorts?”
Bert heeft het afgelopen jaar op verschillende manieren de opgedane kennis uit de Training Energieboswachter kunnen gebruiken in de praktijk: “In discussies over dit onderwerp heb ik vaak teruggegrepen naar het model van de ‘Biodiversiteitsimpactladder’. Dat is heel visueel, daar kun je goed mee werken.”
Bert: “Door de cursus ben ik ook meer literatuur gaan opzoeken over zonne- en windenergie. Verder heb ik veel op internet gezocht naar de beste praktijkvoorbeelden. De daarbij opgedane kennis probeer ik in te brengen bij de omgevingsdialogen over zonne- en windenergie in onze gemeente.”
Het windmolenpark in de gemeente Laarbeek heeft er een betrokken burgerexpert bij. Toch valt het nog niet altijd mee om de omwonenden mee te laten denken, want zien is geloven. Bert: “Er zouden wel veel meer goede praktijkvoorbeelden moeten komen van biodiversiteit op energieparken, want het woord ‘biodiversiteit’ op zichzelf zegt heel veel inwoners van een gebied niets. Dan zien ze de potentie niet.”
Het aantal praktijkvoorbeelden groeit langzaam wel. Veel energieparken zijn nog niet zo oud, maar de kennis wordt steeds groter. Gespecialiseerde organisaties zoals Sovon onderzoeken de impact op vogels. Er zijn de afgelopen jaren veel nulmetingen gedaan op energieparken. Hoe de biodiversiteit zich in die parken heeft ontwikkeld, wordt ook onderzocht door bijvoorbeeld Wageningen Universiteit en Research Center.
In de training komen verschillende experts aan het woord die onderzoek doen naar biodiversiteit in combinatie met de opwek van duurzame energie. Ook bij deze onderzoeken kan je als inwoner een rol spelen, bijvoorbeeld door waarnemingen te melden op waarneming.nl.
Heb je interesse in de training Energieboswachter? Bert wil nog een laatste tip kwijt: “Volg de training met meerdere mensen of zoek contacten. Als groep kun je meer invloed uitoefenen dan alleen. ” Hoe meer Energieboswachters, des te meer aandacht er voor biodiversiteit zal zijn in energieprojecten.