25 jaar Samen Sterk: Vera Dam over Natuur en Milieufederatie Flevoland

24 juli 2023

Deze keer gaan we in gesprek met Vera Dam directeur van de Natuur en Milieufederatie Flevoland. Welke uitdagingen liggen er voor deze federatie, hoe vliegen ze die uitdagingen aan en hoe draagt de steun van de Nationale Postcode Loterij bij aan de missie? Vera geeft antwoord op onze vragen.

Vroeger en nu

Wanneer is jullie federatie opgericht en waarom?

“Natuur en Milieufederatie Flevoland (NMFF) is opgericht op 1 augustus 1986 en is daarmee de jongste federatie. Dat is niet gek, we zijn natuurlijk ook de jongste provincie van Nederland.

De Federatie kon van start gaan met behulp van financiële ondersteuning van Natuurmonumenten en de inzet van een aantal enthousiastelingen. Jet Nip is de officiële oprichtster. In die tijd hadden we als doel om het juiste beleid ten aanzien van milieu, natuur en landschap in Flevoland te bevorderen. Dit werd vooral gedaan door het beoordelen en beïnvloeden van het beleid van overheden en instanties, het activeren van de publieke opinie en het bevorderen van milieubewust gedrag door informatievoorziening.

We begonnen met elf lidorganisaties en hadden een milieuloket onder de naam ‘Informatiepunt Natuur en Milieu’. Mensen konden daar langskomen voor vragen en advies. Door de tijd heen is dit doorontwikkeld en zijn we steeds meer dingen van achter onze computers gaan doen. Om de actieve stap naar de buitenwereld te nemen en directer in contact te staan met bewoners zijn we in 2011 opnieuw gestart met fysieke winkels. In 2014 werd dit het Energieloket. Zo zijn we eigenlijk weer terug naar hoe we ooit zijn begonnen.”

De missie in Flevoland

Wat zijn de uitdagingen waar Flevoland momenteel voor staat op het gebied van natuur en milieu?

“We hebben toevallig net onze visie voor 2050 klaar met vier visiebeelden. Hieruit rollen de uitdagingen waar Flevoland momenteel en in de toekomst voor staat.

Een hele belangrijke uitdaging voor ons is klimaatadaptatie. Flevoland is natuurlijk een droogmakerij: een land gewonnen op de Zuiderzee. Hierdoor heeft de provincie veel last van bodemdaling en verzilting. Dit geeft grenzen aan de mogelijkheden in Flevoland. Vroeger zeiden ze altijd ‘Flevoland heeft ruimte voor alles’, maar dat is helaas dus niet meer zo. Ruimtelijk gezien zitten we vol. In die volheid wil men nieuwe functies, zoals 100.000 extra woningen, inpasbaar maken. De vraag is nu: hoe ga je de ruimte inrichten en tegelijkertijd rekening houden met de gevolgen van klimaatverandering.

Een andere belangrijke uitdaging is het verlagen van de ecologische voetafdruk van de gemiddelde inwoner. We hebben jonge woningen met goede energielabels en zitten op dat vlak relatief goed. Maar op het gebied van mobiliteit zitten wij veel hoger dan in de rest van Nederland. Dit komt doordat er hier in de regio weinig werkgelegenheid is. Veel inwoners moeten de provincie uit om naar hun werk te gaan of voor andere faciliteiten. We hebben bijvoorbeeld ook geen universiteiten. Je merkt dat het openbaarvervoer hier nog onvoldoende is ontwikkeld, waardoor meer mensen de auto pakken om van en naar hun werk te pendelen. Met alle gevolgen van dien.”

Hoe vliegen jullie deze uitdagingen aan?

“We hebben vier visiebeelden ontwikkeld. Dit zijn: een klimaatadaptief Flevoland, een energiepositief Flevoland, een circulair Flevoland en een natuurinclusief Flevoland.

In die visiebeelden zitten speerpunten waarop we op korte termijn willen inzetten. We geven hier invulling aan door hier projecten aan te koppelen. En met de keuze van die projecten kijken we ook naar ons doel om te blijven groeien in lidorganisaties, dus steeds meer medestanders krijgen die achter ons verhaal staan.”

Landelijk en regio maken elkaar sterker

Wat betekent de landelijke samenwerking voor jullie als federatie?

“Die is door de jaren heen best veranderd. Tegenwoordig is veel beleid gedecentraliseerd en moet worden uitgevoerd in de regio. Bijvoorbeeld als je kijkt naar woningen en de energietransitie. Die opgaven moeten allemaal lokaal in de beschikbare ruimte gepuzzeld worden. Zo heeft iedere provincie zijn eigen speerpunten en ook zijn eigen financiële middelen. Wij kijken dan ook vooral hoe we in onze eigen provincie een toegevoegde waarde kunnen creëren.

De samenwerking helpt ons. Zo is het fijn dat er projecten op landelijk niveau binnenkomen, die de eigen provinciale positie versterken. Waar we bijvoorbeeld erg blij mee zijn, is de samenwerking in de Participatiecoaltitie waarmee we aan de Regionale Energiestrategieën werken. Door zo’n project kunnen we nog beter onze regionale rol vervullen. De federaties zijn naar mijn idee vooral sterk door de kracht in de regio’s.”

Steun van de Nationale Postcode Loterij

Op welke manier helpt de Nationale Postcode Loterij jullie verder met jullie missie?

“Ze zijn voor ons, heel simpel gezegd, van levensbelang en ik denk voor iedere federatie. Alle organisaties hebben na 2009 te maken gehad met subsidiekortingen. Het is dus ontzettend fijn dat we financiële steun krijgen vanuit de Postcode Loterij, waarover we zelf mogen beslissen hoe we dat regionaal besteden. Dit gebruiken we om zaken op te pakken waar andere partijen  onvoldoende geld aan willen besteden, maar die wel goed bij onze agenda passen.”

Heb je hiervan een voorbeeldactie of -project?

“Er zijn een heleboel speerpunten waar overheden nog niet over in debat willen gaan, omdat ze er nog niet aan toe zijn. Terwijl wij juist veel bezig zijn met de nodige transities en om belangrijke lange termijn zaken te adresseren. Zo hebben we bijvoorbeeld al in 2009 een brochure uitgebracht over klimaatadaptatie en de gevolgen van klimaatverandering in Flevoland. We wilden dit op de agenda zetten. Er was toen niemand geneigd om daar geld voor neer te leggen. Het is heel fijn dat we daar toen aandacht voor konden vragen. Nu is het super actueel. Dit had niet gekund zonder de steun van de Postcode Loterij.”

De toekomst

Welke dingen voorzie je voor de toekomst en welke dingen hoop je te zien in de toekomst?

“Ik denk dat het echt gaat om de ruimtelijke keuzes. De keuzes gaan bepalen hoe je kunt gaan bijdragen aan het grondstofakkoord. En hoe je kunt bijdragen aan de doelen van het klimaatakkoord. Hoe je Flevoland klimaatadaptief kunt maken en hoe je een positieve bijdrage kunt leveren aan het oplossen van de biodiversiteitscrisis. Dat is waar het de komende jaren over gaat. Ons gemaakte toekomstbeeld is hiervoor belangrijk, omdat je daarmee terug kan redeneren wat we nu moeten doen.

Het is daarnaast belangrijk dat je als federatie genoeg geworteld bent in je provincie. Zo willen we het aantal lidorganisaties laten groeien, want hiermee vergroten we de groep medestanders. Onze ambassadeurs die voor dezelfde belangen opkomen.

Er ligt ook een uitdaging in het creëren van verbinding tussen onze organisatie en bepaalde groepen. Zo vind ik het heel belangrijk dat we ook jongeren in onze achterban hebben en niet enkel de ‘diehard’ natuurvorser die vaak wat ouder is. Ook moeten we ons focussen op groepen in de lichtgroene hoek. De mensen die wel iets willen doen met duurzaamheid, maar die het vooral nog aan het uitdenken en uitproberen zijn.”

En wat is je hoop voor de toekomst?  

“Ik ben een positief ingesteld iemand. Ik denk ook dat je dat moet zijn in deze rol. Maar ik besef me ook dat het allemaal langzaam gaat. Misschien is mijn hoop wel in lijn met wat mijn dochter onlangs zei na de verkiezingen. Die was behoorlijk boos over de uitslag en zei: ‘Het is mijn toekomst en de problemen die nu niet worden opgelost, blijven gewoon. Terwijl we juist moeten versnellen.’ Ik hoop dat we met z’n allen proberen te blijven versnellen. Ondanks alle tegenstromen die opduiken. De oplossingen die we zo hard nodig hebben, zijn steeds sneller nodig.”

Heb je een boodschap die je zou willen delen?

“We moeten goed kijken naar hoe we jongeren aan ons en onze thema’s kunnen verbinden. Zij zijn niet alleen de nieuwe beleidsmakers, zij voelen ook nog sterker de noodzaak dat het echt gaat om keuzes maken.”

Met dank aan de Nationale Postcode Loterij