25 jaar Samen Sterk: Matthijs Nijboer over Natuur en Milieu Overijssel

9 mei 2023

Deze keer gaan we in gesprek met Matthijs Nijboer. Nu nog directeur van Natuur en Milieu Overijssel (NMO). Nog net, want vanaf juni gaat Matthijs na 8 jaar de NMO verlaten. Ook zijn rol als voorzitter van het bestuur van de Natuur en Milieufederaties stopt daarmee. We zijn Matthijs enorm dankbaar voor zijn verbindende rol binnen de samenwerking van de 12 federaties. In dit afscheidsinterview spraken we met hem over de uitdagingen die er liggen voor de NMO en hoe ze dit jaar hun jubileum vieren.

Vroeger en nu

Wanneer is de NMO opgericht en waarom?

“In de tijd van oprichting was de stem voor natuur en milieu niet provinciaal vertegenwoordigd. De lokale groepen waren meestal op gemeentelijk niveau en actieniveau met natuur en milieu bezig. Vanuit hen werd het belang gezien om ook een overkoepelende provinciale partij te hebben. Zo ontstonden veel federaties en dit was ook de oorsprong van Natuur en Milieu Overijssel.

We hebben wel een uniek signatuur als je ons vergelijkt met de andere federaties. Bij ons ontstaan hebben we de rol van IVN naar een provinciaal niveau gebracht en zo een educatieve rol uitgevoerd. Inmiddels is er een IVN Overijssel, maar houden we ons nog steeds veel bezig met educatie. Hierdoor is ons knuffelgehalte misschien net iets hoger, aangezien iedereen begrijpt dat natuur- en milieueducatie belangrijk is.”

De missie in Overijssel

Wat zijn de uitdagingen waar Overijssel momenteel voor staat op het gebied van natuur en milieu?

“Een van de specifieke opgaven waar we voor staan is: snelheid maken in de energietransitie. Er staat nog geen enkele windmolen in Twente. En dat is vrij uniek in Nederland. Op dit vlak moet nog behoorlijk wat gebeuren.

Daarnaast is de landbouwopgave en de hiermee samenhangende stikstofopgave in onze provincie enorm. We hebben veel Natura 2000-gebieden. In totaal 24 uit m’n hoofd. Die gebieden liggen vaak in de omgeving van intensieve agrarische gebieden, waardoor de ecologische druk hierop erg groot is.

Gelukkig is Overijsel een provincie waar samendoen centraal staat. Dat past ook mooi bij onze missie. Maar dat leidt er soms ook toe dat de provincie een behoorlijke ‘polder’ is.”

Hoe vliegen jullie deze uitdagingen aan?

“Het belangrijkste is om de beweging vanaf onderop te stimuleren. Zo hebben we in Overijssel altijd energiecoöperaties gesteund en dat doen we nog steeds. We zorgen dat er kennisdeling plaatsvindt, er subsidieregelingen komen en zetten ons in voor beter beleid.

Daarnaast helpen we mensen ook op agrarisch gebied een stapje verder. Dit door handvatten te bieden, zodat men op een natuurinclusieve manier kan gaan boeren.

En we zitten veel aan beleidstafels waar we onze boodschap delen en doorzetten. ‘Tussen staat en straat manoeuvreren’, noemen we dit. Met oog op het verbinden van partijen.”

Zijn er huidige ontwikkelingen of projecten waar je trots op bent?

“Een heel mooi project binnen het thema Circulaire Samenleving is WaardeRing: een circulair ambachtsnetwerk, waarbij wordt samengewerkt met onderwijs, sociale werkvoorziening, afvalpartijen en kringloopwinkels. Rond de kerst hebben we een pop-up store met tweedehands kerstspullen geopend in de grootste en drukste winkelstraat van Zwolle. Een grote hit onder de inwoners!”

Landelijk en regio maken elkaar sterker

In 2023 bestaat Natuur en Milieu Overijssel 50 jaar. Hebben jullie mooie plannen om dit ook te vieren? Zo, ja op welke manier?

“Zeker! Maar we gaan ook nog verhuizen, daarom vieren we het jubileum later in het jaar als we echt 50 jaar. Dat geeft ons mooi nog even de tijd en gelegenheid om dingen te ontvouwen. Ik heb er vertrouwen in dat er iets moois gaat ontstaan. We gaan iets doen om de ‘groene’ beweging in Overijssel te verbinden en zichtbaar te maken, maar ik kan helaas nog geen sneakpreview geven.”

Wat betekent de landelijke samenwerking voor jullie als federatie?

“Om echt waar te maken dat je de ‘straat naar de staat brengt’ is het belangrijk om op alle overheidsniveaus aanwezig te zijn. De landelijke samenwerking maakt dat mogelijk. Zo worden de thema’s waar we ons als federaties in de provincies hard voor maken ook op rijksniveau ingebracht.

Een goed voorbeeld is onze inzet bij het landelijke klimaatakkoord, dankzij onze inspanningen staat hier nu in dat 50% van de nieuwe energieprojecten eigendom moet zijn van de lokale omgeving. Uiteindelijk is dat in alle gemeentes beland en zijn alle energiecoöperaties daarmee bezig. Zonder de landelijke samenwerking zou het veel moeilijker zijn om zulke dingen te realiseren. De samenwerking is in dat opzicht heel waardevol voor ons.”

Steun van de Nationale Postcode Loterij

Op welke manier helpt de Nationale Postcode Loterij jullie verder met jullie missie?

“Wij hebben geen structurele subsidies en zijn daardoor altijd afhankelijk van projectsubsidies. Dankzij de steun van de Postcode Loterij hebben wij de ruimte om zelf activiteiten te ontplooien. Zo kunnen wij bijvoorbeeld weer steun bieden aan vrijwilligersgroepen. We reiken bijvoorbeeld een de Hans Grotenhuisprijs uit aan het beste particuliere natuur initiatief van Overijssel. Deze prijs kunnen we realiseren door de steun van de Postcode Loterij.”

De toekomst

Welke dingen voorzie je voor de toekomst en welke dingen hoop je te zien in de toekomst?

Als voorzitter van het bestuur van de Natuur en Milieufederaties merk ik dat het met 12 directeuren, die allemaal hun eigen individuele context hebben, best lastig is om het gezamenlijke te vinden en daaraan vast te houden. Maar ik geloof wel dat een sterke samenwerking bijdraagt aan sterke federaties. Dat betekent ook dat je soms met elkaar moet kijken hoe je dit op de juiste manier krachtig houdt. Dat is altijd spannend, maar ook een mooie uitdaging.”

Heb je een boodschap die je zou willen delen?

“Alleen samen kunnen we het verschil maken. De mooie en gezonde fysieke leefomgeving waar wij ons voor inzetten, kan niet zonder een positieve sociale leefomgeving. Je kunt bijvoorbeeld in een omgeving wonen die natuurinclusief en energievriendelijk is, maar als je ruzie hebt met je buren, dan wordt het er niet leuker op. Ik denk dat er nog een grote uitdaging ligt om polarisatie tegen te gaan en mensen op een positieve manier te verbinden.”

Met dank aan de Nationale Postcode Loterij